ха | га | хэ гэ |
хи ги |
хо ху |
го гу |
хө гө |
хү гү |
|
эхэнд | ||||||||
дунд | ||||||||
адагт |
- Хүснэгтээс ажиглахад х, г үсгийн эр эм үгэнд орох дүрс нь ялгаатай байна.
Эм үгэнд орох х, г үсгүүд нь адилхан бичигдэх бөгөөд эр үгийн х-гийн өмнө давхар цэг нэмж га, го, гу-ыг үүсгэнэ.
- Эр үгийн х (ха, хо, ху ) үсгийг үгийн дунд, эгшгийн өмнө бичихэд хоёр шүд дүр нь ордог. Жишээ нь: дасхал (дасгал), йабуху (явах)
- Эр үгийн х (ха, хо, ху ) үсгийг үгийн дунд (үгийн адаг үед ) орхиц (а)-ын өмнө бичихэд нэг шүд богино сүүл дүр нь ордог. Жишээ нь: ах-а (ах) , талх-а (талх) , миx-а (мах)
- Эр үгийн г (га, го, гу ) үсгийг үгийн дунд, эгшгийн өмнө бичихэд урдаа хоёр дусалтай (цэгтэй), хоёр шүд дүр нь ордог. Жишээ нь: чаган (цагаан) , дагуу (дуу)
- Эр үгийн г (га, го, гу ) үсэг үгийн адагт дэвсгэрлэн орвол урдаа 2 цэггүй бичигдэнэ.
Ж.: чаг (цаг) , шог (шог)
Харин үгийн дунд (үгийн адаг үед ) орхиц (а)-ын өмнө бичихэд агшлага дүр нь ордог.
Ж.: баг-а (бага)
- хэ, гэ хоёр хи, гэ хоёр хө, хү, гө, гү дөрвийн дүрс адил боловч үгийн утга дуудлагаар нь ялган уншина.
- га, гэ үсэг үгийн дунд адагт дэвсгэрлэнэ.
Дасгал 6. Холбоо үгийг уншиж, үе үсгээ нүдэл.
Дасгал 7. Уншаад урт эгшиг авиаг га, гэ үсгээр яаж тэмдэглэж байсныг ажигла.
Дасгал 8. Кирилл галигийг монгол бичгээр бичээд хариутай тулга.
Наран гарба. Нэнг халагун болба, боруган-у хар-а эгүлэ гарба. Хабур-ун уларил-ун ангхан-у хур-а боруг-а орулуг-а.
Агула ниругун-у энггэр нугу-бар ногуг-а ургумал ургулуг-а. Мал ургумал ногуг-а-бар хогулалан-а. Хони имаг-а бол бог мал.
Дасгалын хариу